12 Διάταγμα των Μεδιολάνων:

ένας νέος δρόμος ανοίγεται για τους χριστιανούς

α. Οι παράγοντες που οδήγησαν στο διάταγμα των Μεδιολάνων

Τα αίτια που καθόρισαν τις εξελίξεις στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία και συνετέλεσαν στην έκδοση διατάξεων για την ανεξιθρησκία μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες: πολιτικά και θρησκευτικά, χωρίς η διάκριση να είναι αυστηρή και στεγανή.

β. Τα ιστορικά γεγονότα πριν και μετά τις αποφάσεις των Μεδιολάνων
     Το κείμενο του διατάγματος

γ. Εξελίξεις που δρομολόγησαν οι αποφάσεις στα Μεδιόλανα

Κείμενα

1. Η παράδοση για το όραμα του Μ. Κωνσταντίνου

Constantine«? Αναζητούσε λοιπόν στις ευχές του το Θεό και με δάκρυα έκανε δέηση να του φανερωθεί ποιος είναι και να βάλει το χέρι του στις στεναχώριες που τον βρήκαν και τη στιγμή που σ βασιλιάς θερμοπαρακαλούσε έτσι, του παρουσιάζεται ένα σημείο, πάρα πολύ παράδοξο· αυτό ίσως δεν ήταν εύκολο να το παραδεχτώ, αν το άκουα από άλλον,  όμως αφού ο ίδιος ο νικητής βασιλιάς, όταν αξιώθηκα να τον γνωρίσω και να τον συναναστραφώ πολύ καιρό αργότερα, σε μένα όμως που τα εξιστορώ αυτά, τα oμoμολόγησε και πήρε και όρκο  γι΄αυτά, πώς μπορώ να αμφιβάλλω για την αλήθεια της διήγησης, αφού μάλιστα και ο χρόνος που μεσολάβησε τα επιβεβαίωσε; 
Κατά τις ώρες του μεσημεριού πάνω κάτω, όταν η μέρα πήρε πια να γέρνει, είπε πως είδε με τα ίδια του τα μάτια στον ουρανό, πιο πάνω από τον ήλιο, το σημείο του σταυρού, σχηματισμένο από φως με την επιγραφή: «τούτω vίκα»· με το θέαμα αυτό θαμπώθηκε και αυτός και ο στρατός ολόκληρος που τον ακολουθούσε σε κάποια πορεία και έβλεπε το θαύμα. Μπήκε σε απορία και έλεγε μέσα του: τί να είναι αυτό το όραμα; και ενώ βασάνιζε πολλή ώρα το μυαλό του τον βρήκε η νύχτα να συλλογίζεται· τότε λοιπόν, την ώρα που τον πήρε ο ύπνος, του παρουσιάστηκε ο Χριστός, μαζί με το σημείο που φάνηκε στον ουρανό, και τον συμβούλεψε, αφού κάνει ένα ομοίωμα αυτού του σημείου να το έχει ως σύμβολο προστατευτικό στις συγκρούσεις με του εχθρούς. Μόλις ξημέρωσε και ξύπνησε, είπε στους φίλους του το μυστικό κι ύστερα κάλεσε τεχνίτες που δούλευαν το χρυσάφι και τις πολύτιμες πέτρες, κάθισε στη μέση και τους έδωσε οδηγίες, πώς να μιμηθούνε την παράσταση του οράματος με χρυσάφι και πετράδια.
? Ήταν κατασκευασμένο με τον εξής τρόπο: Ένα ψηλό και επιχρυσωμένο κοντάρι είχε μια εγκάρσια κεραία σε σχήμα σταυρού. Στην πάνω πάνω άκρη του κονταριού ήταν στερεωμένο ένα στεφάνι χρυσό και λιθοκόλλητο· και μέσα στον κύκλο του στεφανιού ήταν δύο στοιχεία που φανέρωναν το όνομα του Χριστού με τα δυο ελληνικά γράμματα, δηλαδή Χ και Ρ, πλεχτά· αυτά συνήθιζε ύστερα να τα βάζει ο βασιλιάς και στο κράνος του. Από την εγκάρσια κεραία, που διασταυρωνόταν με το κοντάρι, ήταν κρεμασμένο ένα πανί, ανεκτίμητης κατασκευής, με λογής  λογής ακριβά πετράδια, υφασμένα πάνω του, που αστραφτοβολούσαν και πλούσια χρυσοστολισμένο· ήταν απερίγραπτη η εντύπωση που έκανε η ομορφιά του. Αυτή λοιπόν η σημαία κρεμόταν από την κεραία συμμετρικά στο μήκος και στο πλάτος. Το όρθιο κοντάρι ήταν μακρύτερο προς τα πάνω και κάτω, πιο κάτω από το σημείο που σχηματιζόταν σταυρός, και στις άκρες του υφάσματος που περιγράψαμε, ήταν ζωγραφισμένες χρυσές  προτομές του θεαγάπητου βασιλιά και των παιδιών του».
Ευσέβιος Καισαρείας ο Παμφίλου, »Εις τον βίον Κωνσταντίνου βασιλέως» Α΄28, 31 Μετάφραση

2. Ο Χριστιανισμός γίνεται νόμιμη θρησκεία

«Όταν εγώ ο Αύγουστος Κωνσταντίνος και εγώ ο αύγουστος Λικίνιος είχαμε την ευτυχία να  συναντηθούμε στο Μεδιόλανο και συζητήσαμε για όλα τα σχετικά με το κοινό συμφέρον, αποφασίσαμε ότι, ανάμεσα στα άλλα θέματα, που βλέπαμε ότι προπάντων θα ήταν, χρήσιμα σε όλους, έπρεπε πρώτα να ρυθμίσουμε εκείνα που έχουν σχέση με την ευλάβεια και το σεβασμό προς το θείο δηλαδή να δώσουμε και στους χριστιανούς και σ΄ όλους τους άλλους την ελευθερία να ακολουθήσουν τη θρησκεία που θέλουν, έτσι οποιαδήποτε θεότητα και οποιαδήποτε ουράνια δύναμη υπάρχει, να είναι ευνοϊκή σε μας και σε όλους, όσοι βρίσκονται κάτω από την εξουσία μας.
Έτσι λοιπόν, αφού σκεφτήκαμε καθαρά και σωστά, καταλήξαμε στην απόφαση, να μην εμποδίζεται κανένας απολύτως να ασπάζεται τη λατρεία και τη θρησκεία των χριστιανών κι ακόμη να δοθεί στον καθένα η δυνατότητα να αφιερώσει τον εαυτό τoυ σ΄ εκείνη τη θρησκεία, που νομίζει ότι του ταιριάζει καλύτερα.
Σύμφωνα με αυτά λοιπό, αποφασίσαμε να καταργηθούν ολωσδιόλου όλες οι προηγούμενες διατάξεις σχετικά με τους Χριστιανούς και από τώρα ελεύθερα και ανενόχλητα, όποιος απ΄ αυτούς επιθυμεί να πιστεύει στη θρησκεία των Χριστιανών, μπορεί να το κάνει αυτό, δίχως κανένας να τον πειράξει!»
Λακτάντιoς – Ευσέβιος Καισαρείας «Εκκλησιαστική Ιστορία» X, V, 4-5 μετάφραση 

Το κείμενο του Διατάγματος των Μεδιολάνων
ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ, Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, Μάιος – Ιούνιος 2013. σ. 5